Yoğun trafik akışının olduğu yollarda, bitümlü yüzey üzerine yapılan, iri taş içerikli ve boşlukları yoğun ağdalı mastik asfalt ile dolu, yüksek kayma direncine sahip bir üst yapı malzemesidir. Taş mastik asfaltların rakipsiz uzun kullanım süresi 30 yıllık bir tecrübe ile kanıtlanmıştır. Bu uzun ömür süresi ise kırılmış agrega ve bitüm oranının diğer asfalt çeşitleri ile karşılaştırıldığında çok daha fazla olması ile yakından bağlantılıdır.
Serimi yapılan ilk Taş Mastik Asfaltın bileşeninde %7´den daha fazla oranda bitüm kullanılmıştır. Katkı malzemesi olarak asbest fiber veya lastik tozu kullanılmıştır. Karışımda kullanılan stabilize edici bu katkı malzemelerinin kendine has özellikleri, yüksek bitüm oranlı taş mastik asfaltın dayanıklılığında ve uzun kullanım süresine sahip olmasında önemli bir rol oynamıştır.
Bugünkü karışımlarda ise, o ilk zamanlarda kullanılan stabilize edici katkı malzemelerinden başka ürünler de kullanılmaktadır (örneğin: organik ve madensel fiberler, termoplastik maddeler veya silisik asit).
1960´lı yıllarda çivili otomobil lastiklerinin aşırı yüzey deformasyonuna karşı dayanıklı bir asfalt aşınma katmanı olarak tasarlanmıştır. Asfalt mastik, asfalt üzerine serilmekte, daha sonra onun üzerine 5/8 veya 8/11 mm´lik yüksek kaliteli kırılmış agrega serilip silindirle sıkıştırılmıştır.
Taş Mastik Asfalt Sıcak Karışımının ana karakteristik özellikleri:
• Yüksek oran kırılmış mıcır
• Yüksek oran iri taneli agrega
• Yüksek oran bitüm
• Stabilize edici katkı malzemeler
Yüksek oranda iri taneli malzemeden oluşan agrega, geniş boşluklardan oluşan bir ana iskelet yapı oluşturmaktadır. Bu geniş boşluklar ise bitümle doldurulmaktadır.
Taş Mastik Asfalt’da kullanılan stabilize edici katkı malzemelerin görevi bağlayıcı bitüm malzemenin agregadan akarak ayrılmasını önlemektir. Bu akma süreci üretim, nakliye, serme ve sıkıştırma esnasında oluşmaktadır. Agrega üzerinde ve arasına doldurulan bitüm tabakanın kalınlığı katkı malzemeleri sayesinde yükselmektedir ve aynı zamanda asfaltın yorulma ve yaşlanma direnci artmaktadır.
Taş Mastik Asfaltın Özellikleri
Taş Mastik Asfaltın tabakaları ve sürtünme yüzeyi dayanıklı ve uzun ömürlüdür ve bu özelliğini yoğun trafiğin yaşandığı yollarda ve zorlu iklim şartlarında kanıtlamıştır. Taş Mastik Asfalt bütün yollarda aşınma tabakası olarak kullanılabilir. Bu uygulama çok yoğun trafiğin olduğu otoyollar, şehirlerarası otobanlar veya şehir içi yollar için standart olmuştur.
Taş Mastik Asfaltın içeriğinde bulunan yüksek oranda kırılmış agrega ve mastik karakterli bağlayıcılar sayesinde, Taş Mastik Asfalt doğru tasarım, üretim ve serimde aşağıdaki özelliklere sahiptir:
• Bozulmaya ve deformasyonlara karşı dirençlidir
• Sürtünme ve aşınmaya karşı dirençlidir
• İklim şartlarının ve aşırı basınç, sürtünme vb. neden olduğu mekanik etkilerden oluşan kırılmaları elimine edicidir.
• Kaba ve kaygan olmayan bir yüzey sağlar.
• Uzun kullanım süresine sahiptir.
Taş Mastik Asfaltın Karışım bileşimi
Agrega
Yüksek oranlı kaba ve düşük oranlı ince agrega oranı sayesinde elde edilen Taş Mastik Asfaltın yüzeyinin kayganlığa karşı olan direnci, hemen hemen tamamı kırılmış iri agregalar sayesinde sağlanmaktadır.
Kullanılan agregaların tane şekilleri, Taş Mastik Asfaltlarda oluşan boşluk oranları için çok önemlidir. Yassı ve düz agregalar bu boşluk oranını, boşlukların doluluk oranını, dolayısıyla da asfalt sıkıştırma uygulamasını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Bağlayıcı Malzeme
Taş Mastik Asfaltlar için bağlayıcı madde olarak genelde 50/70´lik bitüm kullanılmaktadır.
İnce Taş Mastik Asfalt bileşimlerinde 70/100 veya 160/220´lik bitümler de kullanılabilir. Yoğun trafik akışının yaşandığı otoyollarda veya köprülerde polimer modifiye edilmiş bitümler daha verimli olabilir.
Stabilize Edici İlave Malzemeler
Taş Mastik Asfaltlar´da kullanılan yüksek bitüm oranı ve agregaların başka karışım malzemelerle karşılaştırıldığında ortaya çıkan ve tutunmayı olumsuz yönde etkileyen düşük yüzey alanından dolayı stabilize edici ilave malzemeler gerekmektedir.
Bu ilave malzemeler; imalat, taşıma ve uygulama esnasında bitümün, agregalar arasından akarak ayrılmasını önler. Stabilize edici ilave malzeme olarak selüloz fiberlerin kullanımı uzun bir zamana yayılan tecrübeler ile kanıtlanmıştır.
Stabilize edici etkisinin kesin olarak ortaya konulması koşuluyla toz ve tanecik şekilli malzemeler veya sıvı malzemeler kullanılabilir. Doğal veya yapay silisik asitler, lastik tozları veya polimerler de kullanılabilir.