Konveyör bant mekanizması, ürünlerin bir yerden başka yere aktarımında insan gücünü en aza indiren bir sistemdir. Konveyör taşıma bantları, malzemelerin uzun mesafelere yatay veya eğimli bir şekilde ve hareketli bantlar üzerinde taşınmasında kullanılan çok önemli transfer araçlarıdır.
Eğer kısa bir süre içerisinde tonlarca malzemenin bir alandan diğerine aktarımı yapılacaksa bantlı konveyor taşıma sistemi kullanımı kaçınılmazdır. Konveyör bant sistemleri malzemelerin bir yerden başka bir yere nakledilmesi, boşaltılması, depolanması veya depodan alınması gibi işlemlerin yanında endüstri sektöründen havaalanlarına kadar birçok alanda kullanılmaktadır.
İşte bu nedenden ötürü günümüzde maden ocaklarında, demir - çelik fabrikalarında, termik santrallerde, cevher, kömür, kireç, sinter vb. malzemelerinin aktarımında ana taşıyıcı sistem bantlı konveyorlerdir. Bu konveyörlerle hem kuru hem de ıslak malzemelerin ve de kül, un, kum gibi küçük tanecikli ve tarım ürünlerinde olduğu gibi taneli malzemelerin taşınması mümkündür. Ayrıca kömür veya taş gibi çok parçalı malzemelerin taşınması da mümkündür.
Eğimli bir taşıma sisteminin gerektirdiği hallerde, eğimin 20 dereceyi geçmemesi gerekir. Normal konveyör bant sistemleri -20 ve 125 derece arasındaki sıcaklıkta çalışır. Ancak özel olarak geliştirilmiş bantlar kullanılarak bant dayanma sıcaklığı 170 dereceye kadar çıkarılabilmektedir. Konveyörlerin taşıma uzaklığı bir metreden 1000m ‘ ye kadar çıkmaktadır. Bant genişlikleri ise 300mm’den 3000mm’ kadar olabilmektedir. Daha uzak mesafelere de taşıma yapılabilmektedir. Ancak bunun için özel çözümler gerekmektedir. Günümüzde özel olarak dizayn edilmiş yaklaşık 100 km boyunda bant sistemleri de bulunmaktadır.
İki adet dönerli tambur kullanarak çalışan konveyör bant sistemleri istenen uzunluğa bağlı olarak birçok sayıda kanca, dişli, kova ve lastik kayışlardan oluşabilir.
İşletmelerin ihtiyacına göre konveyör bant sistemleri mobil ya da sabit olarak üretilmektedir. Mobil konveyör bant sistemi tekerlekli şasi üzerine monte edilir ve istenilen yere kolaylıkla taşınabilir. Ayrıca kurulacağı yerin zemin eğimine göre ayarlanabilir bir düzeneğe sahiptirler.
Konveyör Bantların Geçmişi:
Konveyor bant sistemlerinin ilk ortaya çıkışından günümüzdeki çok amaçlı kullanılabilir haline gelişi, temel olarak bant sisteminde kullanılan kayış malzemesinin daha kaliteli hale gelmesi ile alakalıdır.
Bantlı konveyorlerin 1830’lu yıllarda sanayi devrimi ile ortaya çıktığı görülmektedir. Özellikle bant kalitesinin geliştirilmesi ve üçlü ruloların kullanılmaya başlamasından sonra geniş çaplı bir şekilde dünyada kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde kamyonlar ile kıyaslandığında, konveyör bant sistemlerin ile malzeme taşımanın maliyetinin kamyon ile taşımaya göre on kat daha ucuz olduğu görülmektedir.
Konveyor bantlarının malzemesi kumaş, kauçuk, deri, metal veya termoplastik olabilir. Öte yandan, bandın tartabileceği bant boyutları ve ağırlığı çok önemlidir.
Konveyör Bant Sistemlerini Avantajları:
Konveyör taşıma bant sistemleri; düşük maliyeti, kullanım rahatlığı, geniş kullanım aralığı ile rakipsiz taşıma mekanizmalarıdır. Konveyor taşıma bantlarının faydaları:
- Yüksek miktarda malzeme taşınımı,
- Daha az enerji tüketimi,
- Düşük yatırım ve bakım maliyeti,
- Kullanım rahatlığı,
- İş gücü tasarrufu ve yüksek verimlilik
Sonuç olarak;
Konveyör bantlar, kamyonlara kıyasla daha yüksek bir ön yatırım gerektirse de uzun vade de daha ekonomiktir. Bunun nedeni, düzenli bakım ve yedek parça temini sayesinde konveyör sistemlerine kıyasla kamyon ve kepçelerin, nispeten daha kısa ekonomik ömürlü oluşudur.
Konveyör Taşıma Sistemleri, kamyon vb. nakliye araç filosuna göre şu sebeplerden ötürü daha ekonomik ve verimlidir:
1. Çalışılan tüm saha üzerinde istenen yere kadar döşenebilir. Çünkü madenler ve taş ocakları çoğunlukla araçların güvenli bir şekilde hareketini kısıtlayan zorlu şartlara sahiptir.
2. Konveyör bantlar fosil yakıt tüketen kamyonlara kıyasla daha çevrecidir. Ayrıca kamyonlara kıyasla daha az gürültü ve toz kirliliği yayarlar.
3. Konveyör bantlı taşıma sistemleri kamyon vb. nakliye araçlarına kıyasla daha ekonomik ve verimlidir. Bakım, işçilik ve işletme maliyetleri daha düşüktür.
4. Konveyör bant sistemleri, daha güvenlidir
5. konveyör bant sürekli işler haldedir ve çalışma esnasında yanı başlarında çok daha az sayıda işçiye gereksinim duyulur, bu da iş kazalarını büyük oranda engeller.
Konveyor Bant Sisteminin Yapısı
Bu taşıma sistemleri temel olarak iki tambur arasında sürekli olarak hareket halinde olan, rulolar ile donatılmış bir banttan oluşur.
Konveyör Bant Sistemlerinin Başlıca Unsurları:
-Taşıyıcı bant
-Rulolar,
-Tahrik tamburu,
-Kuyruk tamburu,
-Şasi,
-Yükleme bunkeri,
-Boşaltma şutu,
-Gerdirme ekipmanı,
-Sıyırıcı tertibat,
Taşıyıcı Bant
İdeal bir konveyör band aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:
-Yüksek gerilime ve ağırlığa dayanım,
-Fazla uzamama,
-Nem çekmeme özelliği,
-Tamburlarda oluşan sarılma hareketine dayanıklılık,
-Aşındırıcı malzemeye dayanıklılık ve uzun ömür,
-Özel durumlarda aşırı sıcaklığa, soğuğa, iklimsel etmenler, yağa, oksitlenmeye, ozona karşı dayanım vb.
Rulolar
Ruloların iki görevi vardır:
1-Bandın dönme hareketini kolaylaştırmak,
2-Gerekmesi halinde bandı oluk şekline getirmek.
Üzerinde malzemenin taşındığı rulolara “taşıyıcı rulolar”, alt tarafta sadece boş bandı taşıyan makaralara ise “dönüş ruloları” denir.
Tamburlar
Bantlı konveyörlerde bandı hareket ettiren unsurlar, rulolar ve tamburlardır. Konveyor bant sistemlerinde tahrik ve kuyruk tamburları olmak üzere iki çeşit tambur kullanılır. Motordan aldığı dönme hareketi ile bandın hareket etmesini, dolayısıyla da malzemenin aktarımını sağlayan tambura “tahrik tamburu” adı verilir. Bandın gerginliğini ayarlamak amacıyla kuyruk tamburları kullanılır.
Şasi
Konveyörün tüm ekipmanı bir şasi üzerine yerleştirilir.
Yükleme bunkeri
Bantlı konveyörler üzerine malzemenin düzgün ve orantılı bir şekilde yüklenmesi gerekir. Böylece bant üzerinde boş ya da aşırı yüklü alanlar oluşmayacak, kapasite azalması ve malzemenin bant dışına dökülmesine sebebiyet verilmeyecektir.
Boşaltma bunkeri
Bant üzerinde taşınan malzemenin boşaltım yerinde, banttan başka bir alana aktarım gerekir. Bunun için boşaltma bunkeri kullanılır.
Temizleme düzeni
Eğer bant üzerinde taşınan malzeme ıslak ve yapışkan ise bu malzeme banttan ayrılmaz ve dönüş yolundaki tambur, rulolar ve çalıştırma ekipmanına zarar verir. Bu nedenle bu türden banda tutunan malzemenin taşınması esnasında, taşıyıcı ruloların alt kısmına bir sac plaka döşenerek bant kenarlarından dökülen malzemenin dönüş yoluna düşmesi önlenmelidir.
